Andaluzyt
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | Al2O[SiO4] (krzemian glinu) | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 6,5 - 7,5 | ||
Przełam | nierówny | ||
Łupliwość | wyraźna | ||
Układ krystalograficzny | |||
Gęstość minerału | 3,16–3,2 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | najczęściej – jasnoszary z odcieniem różowawym lub czerwonawym; bywa też brunatny, biały, żółtawy , fioletowy a nawet zielony (Virydyn – zabarwienie manganem), bezbarwny, różne barwy | ||
Rysa | biała | ||
Połysk | szklisty | ||
| |||
|
Andaluzyt – rzadki minerał należący do grupy krzemianów. Jego nazwa pochodzi od Andaluzji (Hiszpania), gdzie po raz pierwszy minerał ten znaleziono (Delamétherie(inne języki) 1798 r.[1]).
Właściwości
Tworzy różnej wielkości wydłużone kryształy – największe mają około 20 cm długości. Spotykany jest w formie skupień zbitych, ziarnistych, pręcikowych, promienistych. Występuje jako minerał wrosły, rzadziej jako szczotka krystaliczna. Wykazuje słabą fluorescencję. Podczas obracania lub zmiany oświetlenia wyraźnie widać silny pleochroizm: żółty, zielony, czerwony. Jest to minerał kruchy, przeświecający, najczęściej nieprzezroczysty. Nie rozpuszcza się w kwasach, nie topi się. Jest polimorficzny z dystenem, i sillimanitem.
Odmiany
- chiastolit (gr. Chiasmos = podobny do krzyża) – zawiera czarne, węgliste inkluzje układające się w kształt krzyża lub klepsydry, występuje w okolicach Santiago de Compostela (wykorzystywany do wyrobu pamiątek z pielgrzymek).
Inne odmiany polimorficzne Al2O3 • SiO2
- dysten (di – podwójny, sthenos – siła); odmiana niebieska – cjanit, odmiana szarobiała i biała - rhätizyt
- sillimanit; odmiana włóknista, spilśniona, wymieszana z kwarcem - fibrolit
Występowanie
Minerał rzadki, występujący w skałach metamorficznych, np. łupkach ilastych zmienionych w hornfelsy w pobliżu granitoidowych intruzji. Występuje też w żyłach pegmatytowych i skałach okruchowych (w formie otoczaków).
Miejsca występowania: Występuje w USA - Kalifornia, Afryce Wschodniej (główne źródło andaluzytu przydatnego w jubilerstwie), Sri Lance - Mankoba, Mjanmie, Brazylia – Santa Teresa, Minas Gerais, Minas Novas, Rosja – Ural, Kazachstan, Australia.
W Polsce – spotykany na Dolnym Śląsku w masywie Karkonoszy i Strzegom–Sobótka, w Górach Sowich
Zastosowanie i znaczenie
- naukowe i kolekcjonerskie
- stosowany w jubilerstwie, największe okazy mają masę dochodząca do 100 ct (z kamieniami oprawionymi należy obchodzić się z dużą ostrożnością. W jubilerstwie kamienie cięte są w taki sposób, aby wykazywały różowe, prawie bezbarwne odcienie lub barwę zieloną w centrum, a zabarwienie brązowe na obrzeżu kamienia)
- wyrób specjalnej porcelany
- produkcja materiałów kwasoodpornych i ognioodpornych
Przypisy
- ↑ Andalusite [online], www.classicgems.net [dostęp 2023-06-20] (ang.).
Bibliografia
- Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 popr. i uzup. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
- Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.
Linki zewnętrzne
- Galeria. [dostęp 2008-09-24].
- GND: 4142387-2
- Britannica: science/andalusite
- Universalis: andalousite
- БРЭ: 1822094
- SNL: andalusitt
- Catalana: 0136204, 0078247
- DSDE: andalusit
- identyfikator minerału w Mindat: 217