Galago
| Galago | |||
| É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796[1] | |||
 Galago akacjowy (G. moholi) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | naczelne | ||
| Podrząd | lemurowe | ||
| Infrarząd | lorisokształtne | ||
| Rodzina | galagowate | ||
| Rodzaj | galago | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Galago[11] (Galago) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny galagowatych (Galagidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[12][13][14].
Morfologia
Długość ciała 12–21 cm, ogona 16–30 cm; masa ciała samic 95–250 g, samców 150–300 g[13][15].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1796 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym rozprawie doktorskiej na temat naturalnych pokrewieństw w obrębie lemurowych, opublikowanym w czasopiśmie Magasin Encyclopédique[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) galago senegalski (G. senegalensis).
Etymologia
- Galago (Gallacho): lokalna, senegalska nazwa Galago dla galago, zaadaptowana przez Michela Adansona w XVIII wieku[16]
- Macropus: gr. μακροπους makropous, μακροποδος makropodos ‘długostopy’, od gr. μακρος makros ‘długi’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[17].
- Otolicnus (Otolincus, Otoleneus, Otolichnus, Otaclinus, Octolicnus): gr. ωτολικνος ōtoliknos ‘z dużymi uszami’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; λικνον liknon ‘wiejący wiatrak’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lemur galago G. Cuvier, 1798 (= Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796).
- Chirosciurus: gr. χειρ kheir, χειρος kheiros ‘ręka’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[20][15][12]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[11] | Podgatunki[13][12][15] | Rozmieszczenie geograficzne[13][12][15] | Podstawowe wymiary[13][15][d] | Status IUCN[21] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Galago matschiei | Lorenz, 1917 | galago ciemny | gatunek monotypowy | Wielki Rów Zachodni w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy, zachodniej Rwandy i północno-zachodniego Burundi (od Jeziora Alberta do masywu górskiego Itombwe, na wschód do rzeki Nil); zakres wysokości: 740–1600 m n.p.m. | DC: 15–20 cm DO: 19–25 cm MC: 170–250 g | LC | |
 | Galago gallarum | O. Thomas, 1901 | galago somalijski | gatunek monotypowy | północno-wschodnia i południowa Etiopia, wschodnia Kenia, północno-zachodnia i zachodnia Somalia (nierównomiernie pomiędzy rzeką Uebi Szebelie i rzeką Tana, na zachód do jezior Wielkiego Rowu Zachodniego); być może południowo-wschodni Sudan Południowy i północno-wschodnia Uganda; zakres wysokości: 150–1200 m n.p.m. | DC: 13–20 cm DO: 21–29 cm MC: 180–250 g | LC |
 | Galago senegalensis | É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796 | galago senegalski | 4 podgatunki | Afryka Zachodnia i Środkowa od Senegalu do Erytrei, Etiopia (być może Somalia), na południe do Kenii i południowej Tanzaniil granice zasięgu nieznane; zakres wysokości: do 2400 m n.p.m. | DC: 13–21 cm DO: 20–30 cm MC: 110–300 g | LC |
 | Galago moholi | A. Smith, 1836 | galago akacjowy | gatunek monotypowy | Angola, południowo-wschodnia Demokratyczna Republika Konga, Zambia, zachodni Mozambik, Zimbabwe, północna Namibia oraz północna i wschodnia Botswana, na południe do rzek Oranje i Limpopo (północno-wschodnia Południowa Afryka); być może Tanzania, Rwanda i Burundi | DC: 12–17 cm DO: 16–28 cm MC: 95–255 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Opisano również wymarły gatunek z miocenu Afryki[22]:
- Galago farafraensis Pickford, Wanas & Soliman, 2006
Uwagi
- ↑ Nowa nazwa dla Galago É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796; młodszy homonim Macropus Shaw, 1790 (Macropodidae).
- ↑ a b c d e Niepoprawna późniejsza pisownia Otolicnus Illiger, 1811.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galago É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur les rapports naturels des Makis Lemur. „Magasin Encyclopédique”. 1, s. 49, 1796. (fr.).
- ↑ J. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 2. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1813, s. 558. (łac.).
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 74. (łac.).
- ↑ H. McMurtrie: Class I. Mammalia. W: G. Cuvier: The animal kingdom arranged in conformity with its organization. Wyd. 2. Cz. 1. New York: G. & C. & H. Carvil, 1831, s. 74. (ang.).
- ↑ Class I. Mammalia. W: H. McMurtrie: The animal kingdom, arranged according to its organization, serving as a foundation for the natural history of animals: and an introduction to comparative anatomy. Cz. 1. London: G. Henderson, 1834, s. 50. (ang.).
- ↑ A.F.A. Wiegmann. Bericht über die Leistungen in Bearbeitung der übrigen Thierklassen, während des Jahres 1837. „Archiv für Naturgeschichte”. 4 (2), s. 394, 1838. (niem.).
- ↑ P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 91. (fr.).
- ↑ Anonim: Zoology. W: T. Tegg (red.): London Encyclopaedia, Or, Universal Dictionary of Science, Art, Literature, and Practical Mechanics: Compromising a Popular View of the Present State of Knowlege : Illustrated by Numerous Engravings and Appropriate Diagrams. Cz. 22. London: T. Tegg, 1845, s. 736. (ang.).
- ↑ C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. Ie partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 42. (fr.).
- ↑ P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères, avec l’indication de leurs moeurs, et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. T. 1. Paris: L. Curmer, 1854, s. 159. (fr.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 34–35. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 162–164. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e K.A.-I. Nekaris: Family Galagidae (Galagos). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 200–202. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Galago. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 104. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 287.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 393–394.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 488.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 183.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-21]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Galago – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-21]. (ang.).
- ↑ M. Pickford, H. Wanas & H. Soliman. Indications for a humid climate in the Western Desert of Egypt 11–10 Myr ago: evidence from Galagidae (Primates, Mammalia). „Comptes Rendus Palevol”. 5 (8), s. 938, 2006. DOI: 10.1016/j.crpv.2006.09.001. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
