Język nahuatl
Obszar | Meksyk (stany Puebla, Guerrero, Hidalgo, Veracruz, Meksyk i inne), Stany Zjednoczone, Salwador, Gwatemala, Nikaragua. | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących | ok. 1,8 mln | ||||||
Pismo/alfabet | łacińskie, dawniej pismo azteckie | ||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | w Meksyku ma status „języka narodowego” obok 62 innych języków mniejszości etnicznych i dominującego języka hiszpańskiego | ||||||
Organ regulujący | Instituto Nacional de Lenguas Indígenas | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-2 | nah | ||||||
ISO 639-5 | nah | ||||||
IETF | nah | ||||||
Glottolog | azte1234 | ||||||
GOST 7.75–97 | ацт 075 | ||||||
SIL | NAI | ||||||
Występowanie | |||||||
Użytkownicy języka nahuatl w poszczególnych stanach Meksyku | |||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język nahuatl (wym. ['naːwatɬ], również język meksykański lub aztecki; nazwa własna nāhuatlàtōlli, „prosty język”) – najbardziej rozpowszechniony język z grupy uto-azteckiej. Do czasów konkwisty stanowił lingua franca na obszarze Meksyku i był głównym językiem Azteków. Obecnie posługuje się nim około 1,6 miliona mieszkańców Meksyku, głównie w stanach Puebla, Guerrero, Hidalgo, Veracruz i Meksyk, ponad 200 tys. mieszkańców Stanów Zjednoczonych, 20 tys. mieszkańców Salwadoru, a także kilkuset mieszkańców Gwatemali i Nikaragui.
Historycznie Aztekowie do zapisu swojego języka używali pisma piktograficznego z elementami logograficznymi. Współcześnie jest stosowany alfabet łaciński w dwóch wersjach transkrypcyjnych.
Z punktu widzenia typologii nahuatl jest językiem aglutynacyjnym i polisyntetycznym. Dysponuje licznymi formami grzecznościowymi.
W polszczyźnie funkcjonuje szereg zapożyczeń z języka nahuatl. Należą do nich wyrazy takie jak: awokado, kakao, chilli, czekolada, kopal, kojot, guacamole, mezcal, ocelot, pulque, kwezal oraz wiele toponimów, m.in. Meksyk.
Fonetyka
Klasyczny nahuatl posiada 13 spółgłosek, 2 półsamogłoski i 4 samogłoski. Charakterystyczny jest brak spółgłoski [r]. Akcent jest paroksytoniczny (pada na drugą sylabę od końca).
Spółgłoski
Wargowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Miękko- podniebienne | Krtaniowe | |
---|---|---|---|---|---|
Zwarte | p | t | k / kʷ | ʔ | |
Szczelinowe | s | ʃ | |||
Zwarto- szczelinowe | ʦ / tɬ | ʧ | |||
Półotwarte | w | l | j | ||
Nosowe | m | n |
Samogłoski
Przednie | Centralne | Tylne | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Długie | Krótkie | Długie | Krótkie | Długie | Krótkie | |
Wysokie | iː | i | ||||
Środkowe | eː | e | oː | o | ||
Niskie | aː | a |
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Samouczek języka nahuatl (hiszp.)
- Wikipedia w nahuatl
- Gramatyka klasycznego języka nahuatl (1645) (hiszp.)
- Strona poświęcona językom prekolumbijskiej Ameryki Środkowej duża ilość materiałów – słowniki, teksty źródłowe, (hiszp. • fr.)
- Kurs nahuatl (ang.)
- Zarys gramatyki (ang.)
- Zbiór materiałów poświęconych nahuatl. www2.potsdam.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-19)]. (ang.).
- PWN: 3872919
- Britannica: topic/Nahuatl-language
- БРЭ: 1835463
- SNL: náhuatl
- Catalana: 0125542
- DSDE: nahuatl