Justunek

Ten artykuł od 2015-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Justunek – tzw. materiał ślepy, materiał zecerski bez oczka, wszystkie niedrukowalne elementy dystansowe układane w składzie i łamaniu razem z czcionkami, liniami, ornamentami, "kliszami" itp. Justunkiem były różnego kształtu metalowe płytki i sztabki wstawiane pomiędzy czcionki oraz wypełniające wszelkie inne puste miejsca na kolumnie. Ze względu na wymiary justunek był dzielony na:

• justunek drobny – (do 48 punktów; stosowany do wypełniania odstępów międzywyrazowych) – firety, półfirety i szereg spacji o różnych grubościach, z których spacje poniżej 2 punktów były rzadko używane, gdyż, sprężynując, rozpychały nierównomiernie wiersze składu;
• justunek średni – półkwadrat, konkordans, kwadrat, babaszka oraz interlinia drobna;
• justunek długi – (od 2 do 6 kwadratów) ryga, sztabik, interlinia długa.

Do składu ręcznego elementy te były wykonane w odlewni czcionek (poza drukarnią), stąd justunek ten nazywano ręcznym lub fabrycznym, a wymiarowany był w punktach typograficznych.

W składzie monotypowym justunek był odlewany tak samo jak wszystkie znaki z oczkiem i był wymiarowany w liczbach całkowitych jednostek monotypowych (ściśle związanych z zadanym stopniem pisma). Zarówno justunek, jak i czcionki pochodzące z odlewu monotypowego mogły być wykorzystywane do składu ręcznego.

Justunek, zwłaszcza długi i pochodzący z monotypu, bywał często przycinany na wymiar w ręcznych gilotynach. W ten sposób unikano łączenia wielu elementów justunku. Było to szczególnie cenne przy składaniu tabeli, których komórki rzadko kiedy można było wyliczyć w pełnych kwadratach.

Przy odlewaniu wierszy linotypowych stosowano tzw. justunek zmienny w postaci klinów rozpychających na zadany wymiar odstępy pomiędzy składanymi wyrazami.

Zobacz hasło justunek w Wikisłowniku

• DTP
• justowanie